Arts Universe and Philology

Arts Universe and Philology
The blog "Art, Universe, and Philology" is an online platform dedicated to the promotion and exploration of art, science, and philology. Its owner, Konstantinos Vakouftsis, shares his thoughts, analyses, and passion for culture, the universe, and literature with his readers.

Τετάρτη 30 Απριλίου 2014

Το πρώτο ρομπότ στην ιστορία της ανθρωπότητας. The First Robot, Created in 400 BCE, Was A Steam-Powered Pigeon

Πετομηχανή του Αρχύτα (440-360 π.Χ.). The flying pigeon of Archytas. It was the first autonomous volatile machine of antiquity. It consisted of a light but powerful shell that had the form of a pigeon and had internally the bladder of a big animal. The aerodynamic pigeon was placed with the opening of the bladder adapted to the utmost opening of a heated airtight boiler (or a powerful piston air-pump). When the pressure of the steam or air exceeded the mechanical resistance of the connection, the pigeon was launched and continued its flight for some hundreds of metres with the help of the compressed air force coming out of the bladder according to the principles of aerodynamics. SOURCES: "Aulus Gellius, Attic Nights".

Στις μέρες μας όλοι καταλαβαίνουμε τι πάει να πει η λέξη «ρομπότ» και έχουμε μια εικόνα για το πώς μπορεί να μοιάζει και τι μπορεί να κάνει, είτε επηρεαζόμενοι από τις ταινίες επιστημονικής φαντασίας, είτε μαθαίνονται νέα που σχετίζονται με τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Πότε όμως δημιουργήθηκε το πρώτο ρομπότ;

Αρχύτας ο Ταραντίνος: Ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός που κατασκεύασε το πρώτο ρομπότ στην ιστορία της ανθρωπότητας. Archytas is believed to be the founder of mathematical mechanics. As only described in the writings of Aulus Gellius five centuries after him, he was reputed to have designed and built the first artificial, self-propelled flying device, a bird-shaped model propelled by a jet of what was probably steam, said to have actually flown some 200 meters. This machine, which its inventor called The pigeon, may have been suspended on a wire or pivot for its flight. Archytas also wrote some lost works, as he was included by Vitruvius in the list of the twelve authors of works of mechanics. Thomas Winter has suggested that the pseudo-Aristotelian Mechanical Problems is an important mechanical work by Archytas, not lost after all, but misattributed.

Ο Έλληνας Επιστήμων Αρχύτας ο Ταραντίνος, που κατασκεύασε το πρώτο αεριωθούμενο αεροπλάνο στην ιστορία και “έφερε” τη “βιομηχανική” επανάσταση πολύ νωρίτερα από την ώρα που επρόκειτο να γίνει στο μέλλον, έστω και αν έζησε εκατοντάδες χρόνια πριν.

Bust from the Villa of the Papyri in Herculanum, once identified as Archytas, now thought to be Pythagoras. Archytas de Tarente. Buste provenant de la villa des Papyrus d'Herculanum, aujourd'hui au Musée national archéologique de Naples.

Άγνωστος για τους περισσότερους ανθρώπους, αφού δεν υπάρχει γι αυτόν αναφορά ούτε στα σχολικά μας βιβλία, αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά που ανέδειξε ποτέ η Ελλάδα στην ιστορία της. Αναφερόμενος ως ο τελευταίος των Πυθαγορείων, γεννήθηκε στον Τάραντα το 428 π.Χ., ενώ σκοτώθηκε σε τραγικό ναυάγιο στην Αδριατική θάλασσα, το 366 π.Χ.

Πολύπλευρη προσωπικότητα, εκλέχτηκε 7 συνεχόμενες φορές στρατηγός και ουδέποτε ηττήθηκε σε μάχη. Η διακυβέρνηση του μπορεί να χαρακτηρισθεί ως μία εφαρμογή της πυθαγόρειας ηθικής στην πολιτεία. Η πολιτεία του Αρχύτα δεν στηριζόταν στην ισότητα των μέτρων και των σταθμών, αλλά στην γεωμετρική ισότητα, που συνδέεται με την δικαιοσύνη και τη λογιστική.

Αξιοσημείωτες είναι και οι παιδαγωγικές του αντιλήψεις, σύμφωνα με τις οποίες η μάθηση προέρχεται από τη μεθοδολογία της μετάδοσης γνώσεων και της δημιουργικής ανακάλυψης. Ερεύνησε το πρόβλημα των μουσικών τόνων και διέκρινε τρία γένη μουσικών συμφωνιών: το εναρμόνιο, το χρωματικό και το διατονικό, που ταυτίζονται με τους τρεις μέσου: τον αριθμητικό, τον γεωμετρικό και τον αρμονικό (αντίστροφον), ενώ αιτιολόγησε την παραγωγή των ήχων ως απόρροια της σύγκρουσης των σωμάτων. Ήταν ακόμα φιλόσοφος, αστρονόμος, είχε έφεση στα μαθηματικά αλλά το σημαντικότερο ήταν η ιδιοφυΐα και η ανεξάντλητη εφευρετικότητά του στη μηχανική.

Στα μηχανικά προβλήματα του Αριστοτέλη είναι φανερή η επίδραση των αντίστοιχων εργασιών του Αρχύτα.  Πρώτος αυτός ανακάλυψε την τροχαλία τον κοχλία (τη βίδα) τη παιδική ροκάνα και πιθανόν να γνώριζε την χρήση των πολύσπαστων. Είχε την τιμή να είναι μαθητής του Πλάτωνα και έγινε ιδιαίτερα γνωστός, όταν ως κυβερνήτης του Τάραντα προσέφερε σε αυτόν προστασία, εξαιτίας του κατατρεγμού του από το Διονύσιο των Συρακουσών. Ήταν επίσης δάσκαλος του Ευδόξου του Κνίδιου.

Το γεγονός όμως που τον καθιστά αθάνατο στην ιστορία, είναι η πνευματώδης λύση ενός εκ των τριών γνωστών προβλημάτων της αρχαιότητας που δεν είναι δυνατόν να λυθούν μόνο με κανόνα και διαβήτη. Πρόκειται για το Δήλιο πρόβλημα (ο Διπλασιασμός, δηλαδή, του κύβου), το οποίο συνίσταται στην κατασκευή ενός κύβου με διπλάσιο όγκο από ένα γνωστό κύβο πλευράς α. Ο απλός διπλασιασμός του μήκους της ακμής του κύβου οδηγεί σε οχταπλασιασμό του όγκου. Έδωσε την επίλυση θεωρώντας 3 στερεά, τον ορθό κανονικό κύλινδρο, τον ορθό κυκλικό κώνο και το στερεό που παράγεται, αν ο κύκλος στραφεί γύρω από μία εφαπτομένη του. Το γεγονός αυτό, αποδεικνύει τη μεγάλη εξοικείωσή του με τα σχήματα. Εφηύρε ακόμα  μια μέθοδο επίλυσης της τετραγωνικής ρίζας.

The earliest example dates to 350 B.C.E. when the mathematician Archytas of Tarentum, who some credit with inventing the science of mechanics, is said to have created a mechanical wooden dove capable of flapping its wings and flying up to 200 meters, powered by some sort of compressed air or internal steam engine. Archytas’ invention is often cited as the first robot, and, in light of recent technological advancements, perhaps we could even consider it to be the first drone; the very first machine capable of autonomous flight. Very few details are actually known about the ancient mechanical dove, but it seems likely that it was connected to a cable and flew with the help of a pulley and counterweight. This early wind-up bird was chronicled a few hundred years later in the pages of a scientific text by a mathematician, Hero of Alexandria.

Το πιο αξιομνημόνευτο από τα μηχανεύματα του όμως είναι η κατασκευή της πρώτης ιπτάμενης μηχανής στην γνωστή ιστορία. Ήταν ένα τεχνητό περιστέρι! Το τεχνητό αυτό κατασκεύασμα εσηκώνετο στον αέρα με την βοήθεια κάποιας ωστικής δύναμης (πιθανώς ελατήριο-όπως δηλαδή στα SuperCarrier- ή βάρους επί τροχαλίας). Όταν πια βρισκόταν στον αέρα για την πτητική του διάρκεια, χρησιμοποιούσε ένα μπαλόνι το οποίο αποσυμπίεζε τον αέρα με δύναμη μέσω μιας οπής στο πίσω μέρος της πτητικής μηχανής (εν ολίγοις ότι κάνουν και τα σημερινά αεροσκάφη).

Έτσι το πανάλαφρο ομοίωμα περιστεριού που είχε κατασκευάσει μπορούσε να πετάει σχεδόν 200 μέτρα μέχρι να τελειώσει ο συμπιεσμένος αέρας. Βέβαια Το μπαλόνι δεν θα μπορούσε να είναι τόσο μεγάλο για να καταφέρει να διανύσει τόσο μεγάλη απόσταση, προφανώς δεν πρόλαβε μόνο τον Νεύτωνα, αλλά πρόλαβε και τον Bernulli φτιάχνοντας την οπή με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε εκμεταλλευόμενος το φαινόμενο αυτό να διανύσει τόσο μεγάλη απόσταση. Εδώ παρατηρείται μια πρώιμη χρήση, στα πνευματικά συστήματα, της δύναμης του αέρα γεγονός το οποίο έχει καταγραφεί και έχει διασωθεί στη φιλολογική γραμματεία.

Αναφορές στο περιστέρι αυτό κάνουν ο Φαβωρίνος στο έργο του «Παντοδαπή ιστορία» ο Αύλος Γέλλιος στις «Αττικές Νύχτες» και οι Λατίνοι ιστορικοί Φαβορίνους και Τζέλιους. Κάποιο παράξενο κείμενο που λέγεται ότι είναι γραμμένο απ’ τον Αρχύτα περιγράφει ένα ταξίδι γύρω από την γη μέσα σε μια αεροστεγώς κλεισμένη σφαίρα! Τι είδους ιπτάμενη σφαίρα που ταξίδευε γύρω απ’ την γη ήταν αυτή, και γιατί άραγε αεροστεγώς κλειστή; Τι ήξερε ο Αρχύτας που δεν έφτασε σε μας; Κείμενα του Αρχύτα λέγεται ότι μελετούσε (αρκετά αργότερα βέβαια) και ο Γαλιλαίος.

Πρέπει να σημειωθεί, ότι δίχως αυτόν, κινητήρες εσωτερικής καύσης, ατμομηχανές, ανυψωτικά μηχανήματα, εργοστάσια και γενικά ότι άλλο επίτευγμα συναρμολογείται με κοχλίες ή και βίδες δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Ας μην αγνοούμε επομένως, αυτόν που τις ανακάλυψε…

Πηγές: Χρήστος Δ. Λάζος, Μηχανική και Τεχνολογία στην αρχαία Ελλάδα εκδόσεις Αίολος. Δημήτρης Τσιμπουράκης, Η γεωμετρία στην αρχαία Ελλάδα εκδόσεις Ατροπός.

Η Υπογραφή της Τελευταίας Ελληνίδας Φαραώ. The handwriting of Cleopatra

This papyrus document, signed by Cleopatra, grants tax exemption from sales of imported wine to the Roman businessman Publius Canidius, a friend of Mark Antony. The manuscript, intended for an official in the Egyptian bureaucracy, was prepared by a court scribe. At the bottom of the document, in a rare example of her handwriting, Cleopatra herself added the Greek word "ginesthoi," "make it happen."

Στην τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα ο Γερμανός αρχαιολόγος Otto Rubensohn ανακάλυψε έναν πανάρχαιο τύμβο τριακόσια χιλιόμετρα από την Αλεξάνδρεια. Η περιοχή ονομαζότανε Αμπουσίρ ελ Μελέκ και ο αρχαίος τάφος έκρυβε πλούσιους αρχαιολογικούς θησαυρούς.

Statue of Cleopatra as Egyptian goddess; Basalt, second half of the 1st century BC. Hermitage, Saint Petersburg.

Μεταξύ των ευρημάτων υπήρχαν και μούμιες αδιευκρίνιστης χρονολόγησης. Τότε υπήρχε η «συνήθεια» ό,τι έβρισκαν οι αρχαιολόγοι να το κουβαλούν στην πατρίδα τους.

Η Κλεοπάτρα, επονομαζόμενη και «Βασίλισσα των Βασιλέων», από τον Frederick Arthur Bridgman (1896).

Έτσι το 1904, μία μούμια έγινε πακέτο από τους εντόπιους με εντολή του αρχαιολόγου και στάλθηκε στο Αιγυπτιακό Μουσείο Βερολίνου (Berliner Ägyptischen Museum).

Προτομή της Κλεοπάτρας Ζ', Παλαιό Μουσείο, Βερολίνο. Bust of Cleopatra VII, Altes Museum, Berlin.

Ο τότε διευθυντής του γερμανικού μουσείου Dietrich Wildung παρατήρησε πως στο σκληρό χάρτινο περιτύλιγμα της μούμιας ήταν κολλημένο και ένα ασυνήθιστο σκληρό χαρτόνι.

Two fragments of papyrus featuring the handwriting of Cleopatra, the last Egyptian pharaoh, are seen in this undated handout. The document with the Greek inscription, “make it happen,” refers to a tax break for a friend of her husband Mark Antony. -Reuters Photo

Ως ειδικός στην παπυρολογία, η αρχική έκπληξή του μετατράπηκε σε ενθουσιασμό. Το σκληρό χαρτόνι ήταν πάπυρος. Οι Αιγύπτιοι κατά την περιτύλιξη της μούμιας κόλλησαν και ένα κομμάτι αρχαίου παπύρου διαστάσεων 20 Χ 30 εκατοστών. Η αποκόλληση από τη συσκευασία έγινε από τον ειδικό του μουσείου Jürgen Hofmann. Επρόκειτο για ένα βασιλικό πάπυρο του 1ου αιώνα π.Χ γραμμένο στην ελληνική γλώσσα!

Ανάγλυφο που αναπαριστά την Κλεοπάτρα και το γιο της Καισαρίωνα, Ναός της Αθώρ στα Δένδερα. Cleopatra VII and her son Caesarion at the Temple of Dendera.

Επί έναν περίπου αιώνα μόνον εξειδικευμένοι επιστήμονες είχαν πρόσβαση στους παπύρους που διαφυλάσσονταν στο μουσείο του Βερολίνου (Ägyptisches Museum und Papyrussammlung).

Η Κλεοπάτρα στην πρώτη της συνάντηση με τον Καίσαρα, πίνακας του Ζαν Λεόν Ζερόμ (1866). Cleopatra Before Caesar by Jean-Léon Gérôme, oil on canvas, 1866. Cleopatra confronts Gaius Julius Caesar after emerging from a roll of carpet. The Egyptian Queen had been driven from the palace in Alexandria by her brother/husband Ptolemy XIII. She had to disguise herself to regain entry and treat with Caesar for protection and restoration of her throne.

Ευτυχώς, για όλους εμάς, που δεν έχουμε τη δυνατότητα έρευνας τόσων σημαντικών αρχαίων εγγράφων, που βρίσκονται στα ευρωπαϊκά μουσεία, πραγματοποιήθηκε, πριν μερικά χρόνια, μια ειδική έκθεση για τον πάπυρο αυτόν από το αναφερόμενο μουσείο. Τον πάπυρο, που χαρακτηρίζεται ως ιδιωτικός από την Ελληνίδα παπυρολόγο Παναγιώτα Σαρισούλη, υπογράφει η Κλεοπάτρα η Ζ’ Φιλοπάτωρ. Πρόκειται για την τελευταία Ελληνίδα Φαραώ, που βασίλευσε από τον Οκτώβριο του 69 έως τις 12 Αυγούστου του 30 π.Χ.

Τι γράφει στον Πάπυρο

 Η μεταφορά του κειμένου του παπύρου από τον Peter van Minnen.

Το ελληνικό κείμενο του αρχαίου εγγράφου αντιγράφηκε και μεταφράστηκε από τον Peter van Minnen του πανεπιστημίου του Γκρόνινγκεν. Ο Δανός παπυρολόγος υποστήριξε πως η τελευταία λέξη του βερολινέζικου παπύρου (Berliner Papyrus ) που αντιστοιχεί σε εντολή, είναι προσωπική γραφή της Ελληνίδας Φαραώ.

The Death of Cleopatra by Guido Cagnacci, 1658.

Αρχίζει με την ημερομηνία: έτος 19=4, Μεχείρ 26, που στις σύγχρονη ημερομηνία εκφράζεται ως 23 Φεβρουαρίου του έτους 33 π.Χ. Πρόκειται για μια εντολή φοροαπαλλαγής για τον Publius Canidius Crassus που ήταν έμπιστος του Μάρκου Αντώνιου.

Η γραφή της τελευταίας ελληνίδας Φαραώ στον πάπυρο: 'γενέσθω'.

Εικάζεται πως η φοροαπαλλαγή αυτή αποτελεί μια εύνοια της Κλεοπάτρα προς τον γνωστό ρωμαίο αξιωματικό που ετοιμαζότανε να συγκρουστεί με τον Οκτάβιο. Η επίμαχη βασιλική λέξη είναι η ‘γενέσθω’ =να γίνει, να υλοποιηθεί, που λέμε σήμερα. Στην αγγλική το μεταφέρουν ως «make it so!”, ενώ στη γερμανική «So soll es sein».

Queen of Egypt (51-30 BC) and celebrated for her seductive beauty, Cleopatra is depicted taking her own life with the bite of a poisonous serpent. Writhing in pain, she embodies the baroque taste for plump female beauty and intense emotion. Ivory's unique appeal to the sense of touch helps to convey the vulnerability of her flesh. The piece is signed with the monogram of Adam Lenckhardt, renowned across Europe for the naturalism of his works in ivory. Between 1632 and 1635 (Baroque). The Walters Art Museum.

Στη μεταφορά του κειμένου του παπύρου ο Peter van Minnen είχε γράψει τη λεξη ως ‘γενέσθωι’ με το ιώτα στο τέλος. Για το θέμα αυτό είχε επικριθεί από την εφημερίδα Die Welt, αλλά όπως ο ίδιος υποστήριξε, δεν είναι η μοναδική λέξη στο κείμενο που έχει ιώτα στο τέλος και πρόκειται μάλλον για λάθος της γραφής του αρχαίου κειμένου.





Η ιστορία μιας αρχαίας κούκλας. Mystery of a Young Girl

The doll belonged to a young woman named Crepereia Tryphaena who lived in Rome in the second century. She was engaged to be married but had the sad fate of dying just before her wedding at the age of 20. She was buried on the bank of the river Tiber in a marble sarcophagus which was discovered and opened in 1889 when the Hall of Justice was being built. Alongside the girl in the sarcophagus was an ivory doll, probably with a symbolic function. At the time, custom was for brides-to-be to sacrifice the dolls from their childhood to Venus, the goddess of love and beauty, on their wedding day to symbolize the entering into the life of a wife and that their virginity would end. Poor Crepereia Tryphaena, she never completed the Venus sacrifice, instead the doll joined her mistress in the grave. Today, the ancient doll is kept in the Musei Capitolini in Rome but is not on display. It is of extraordinary artistic and handcrafted quality and was probably dressed in clothes, but these have disintegrated over the years. Her hair style is according to common hair-does in Rome in the second century AD. These dolls, which appear to have originated in Syria, although the ones found in Rome may well have been made locally by emigrant artisans, provide, according to Professor Bedini, compelling evidence both for the dating of the graves and the Palmyran connection. These sophisticated proto-Barbies are anatomically female, with developed hips and busts, artfully provided with articulated joints at the shoulders, elbows, thighs and knees, and were obviously designed to be dressed.

Στο Μουσείο Capitolini στην Ρώμη, υπάρχουν μεταξύ των εκθεμάτων και αρκετά ευρήματα από παιδικούς τάφους, τα οποία περιλαμβάνουν όμορφα κοσμήματα με πολύτιμους λίθους και παιχνίδια. Ανάμεσα σ΄αυτά υπάρχει και μια κούκλα από ελεφαντόδοντο, μαυρισμένη από τα χρόνια, τόσο που κάποιοι να νομίζουν πως η κούκλα είναι ξύλινη.

Η κούκλα αυτή είναι το ομορφότερο και αρτιότερο εύρημα τέτοιου είδους που έχει βρεθεί μέχρι σήμερα. Ανήκε σε ένα άτυχο μικρό κορίτσι, 13-14 ετών που άλλοι αναφέρουν πως ήταν παντρεμένη επειδή έφερε στο χέρι της δαχτυλίδι με το όνομα Filetus, άλλοι πως ήταν αρραβωνιασμένη, πράγμα που είναι και το πιο πιθανό.

Sarcofago di Crepereia Tryphaena. In 1993 a sarcophagus was unearthed at Vallerano on the Via Laurentina in the south of Rome. It contained the remains of a girl of 16-18. Despite her young age, she had been buried - in the second half of the 2nd century AD - with an extraordinary array of exquisitely-fashioned gold necklaces, amulets, rings and cameo brooches, set with emeralds, sapphires, diamonds, amethysts, sardonyx, garnets and other gemstones, amber hair-pins, a large silver hand-mirror, its back decorated with an elaborate high-relief mythological scene, and silver scallop shell that was probably a scented-oil container. These sensational discoveries have gone on display for the first time in 'The Mystery of a Young Girl', an exhibition at the Accademia Valentino in Piazza Mignanelli (just off Piazza di Spagna), accompanied by a fascinating gathering-together of previous finds from girls' graves of the same epoch, unparalleled in their sumptuousness by any others from the entire Roman period.

Το κορίτσι ονομαζόταν Κρεπερέια Τρύφαινα (Crepereia Tryfaina) και ήταν Ελληνικής καταγωγής. Έζησε τον δεύτερο μετά Χριστόν αιώνα, και ο τάφος της ανακαλύφθηκε το 1889. Η σαρκοφάγος της βρέθηκε στον οικογενειακό τάφο, όπου είχε ταφεί και ο Εύοδος Κρεπερέιους, ο οποίος πιθανότατα ήταν ο πατέρας της.

Edward Gibbon in 'The Decline and Fall of the Roman Empire' proclaimed the 2nd century AD 'the period in the history of the world during which the human race was most happy and prosperous.' And the pinnacle of this Golden Age he placed firmly during the rules of Antoninus Pius and his adopted son Marcus Aurelius, author of the famous 'Meditations', whose consecutive reigns were 'possibly the only period in history in which the happiness of a great people was the sole object of government.' These years, spanning 138-180 AD, or soon after, are those from which these unusual graves date. During this time wars were few and conducted on the remote frontiers of the Empire, the benefits of Roman civilization most visible, and the material well-being of people throughout Rome's vast domains exceptionally high. Luxury goods - silks from China, rare dyes, spices and perfumes from the East Indies, India and Egypt - poured into Rome, provoking the contemporary historian Tacitus to lament the disastrous drain this brought about on the state's gold reserves. The origins of the Young Girl of Vallerano's precious stones alone offer a revealing glimpse of how, a thousand years before Marco Polo, precious commodities were reaching the West even from distant lands on the edges of the known world: the diamonds in her rings, for example, can now be traced back to India, the sapphires to Sri Lanka and the emeralds to Egypt. A key point of exchange in this East-West trade was the Syrian oasis-city of Palmyra, which controlled caravan routes to Central Asia and the ports of the Persian Gulf. Palmyran merchants traveled widely, being recorded as far away from home as along the banks of the Danube, in France and in Spain. Some settled in Rome where, though they lived as naturalized Roman citizens, they clearly retained some of their oriental manners and practices. It was, according to archeologist Alessandro Bedini, who discovered the Vallerano tomb, almost certainly families like these that buried these prematurely-deceased girls in such lavish style.

Τα κορίτσια όταν παντρεύονταν συνήθιζαν, να αφιερώνουν τις κούκλες τους στην Αφροδίτη και έτσι σφραγιζόταν το τέλος της παιδικής ηλικίας και το πέρασμα στην ωριμότητα. Η άτυχη αυτή νέα δεν πρόλαβε όμως, την χαρά του γάμου της  κι΄ έτσι ετάφη με τα παιδικά της παιχνίδια, φορώντας κατά πάσα πιθανότητα το νυφικό της φόρεμα. 

Crepereia Tryphaena's doll is especially interesting not only on account of the sensitive carving of the facial features, but also because her hairstyle, the image of that of Marcus Aurelius's wife Faustina, is shown in a number of representations of the Empress, a lively leader of fashion, who was subsequently, very likely unfairly, accused of fast living and flirtatiousness, and of being not altogether worthy of her Stoic husband (in fact, she bore him at least 13 children).

Η κούκλα φέρει περίτεχνη κόμμωση  όπως αυτό των ευγενών γυναικών της εποχής με πρώτη την Faustina την σύζυγο του Μάρκου Αυρηλίου. 

Έχει την ανατομία μιας γυναίκας στην εφηβεία και φέρει οκτώ συνδέσεις στα άκρα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται πλαστικότητα στην κίνηση. Φυσικά ήταν ντυμένη, αλλά η ενδυμασία της δεν διεσώθη μέχρι την μέρα της ανακάλυψής της. Εξάλλου κατά την διάρκεια των αιώνων, ο τάφος είχε δεχθεί και τα νερά του Τίβερη.



Along with these dolls have been found minute make-up boxes, combs and tiny mirrors, and in the case of the Via Cassia doll, minuscule gold earrings and a wonderful miniature measuring-spoon, pitcher and scallop shell in amber. The Tivoli doll was recovered still wearing her gold necklace, bracelets and anklets - the last an exotic oriental touch by Roman standards. Not the least of the 2nd century AD's milder aspects was its new tenderness towards children and interest in their autonomous existence, which is born witness to in the literature of the times. Plutarch, to take but one example, an early herald of this new spirit of sympathy, recalls how his daughter, whom he was inconsolably grief-striken to lose at the age of two, insisted that her nurse give the child's doll milk as well as the child herself. The evidence so far suggests that the opulent jewels some girls were buried wearing did not have any particular religious significance, but were treasured individual possessions. Valuable jewelry, as far as we know, was regarded by the average Roman as an asset and hedge against misfortune, to be passed on from generation to generation, suggesting that the placing of so much wealth in a child's grave would have been generally regarded as a recklessly flamboyant, even ostentatious, Eastern practice.

Η κούκλα δεν ετάφη μόνη. Την συνόδεψαν και τα υπάρχοντά της, τα οποία αποτελούνταν από δύο δαχτυλίδια, ένα εκ των οποίων έφερε ένα κλειδί με το οποίο άνοιγε μια περίτεχνη κασετίνα επίσης από ελεφαντόδοντο, με  δύο κτένες  στο εσωτερικό και έναν μικρό ασημένιο καθρέφτη.

Από τα ευρήματα άλλων παιδικών τάφων τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην Ιταλία διαπιστώνουμε, με έκπληξη, πως όλα τα αντικείμενα της καθημερινής ζωής των ανθρώπων αναπαράγονταν σε μικρογραφία (από τραπεζάκια μέχρι μαγειρικά σκεύη) για το παιχνίδι των παιδιών με τις κούκλες τους. 


Τρίτη 29 Απριλίου 2014

Δημιούργησαν «διακόπτη» που... σβήνει τον εγκέφαλο, Scientists build new 'off switch' to shut down neural activity

Με χρήση παλμών φωτός επιστήμονες μπορούν να κλείσουν κατά βούληση νευρωνικά δίκτυα. Channelrhodopsins before (upper left) and after (lower right) molecular engineering, shown superimposed over an image of a mammalian neuron. In the upper left opsin, the red color shows negative charges spanning the opsin that facilitated the flow of positive (stimulatory) ions through the channel into neurons. In the newly engineered channels (lower right), those negative charges have been changed to positive (blue), allowing the negatively charged inhibitory chloride ions to flow through. Credit: Andre Berndt, Soo Yeun Lee, Charu Ramakrishnan, and Karl Deisseroth

Έναν «διακόπτη» που… κλείνει τη νευρωνική δραστηριότητα του εγκεφάλου με χρήση παλμών φωτός, ανέπτυξαν ειδικοί του Πανεπιστημίου Στάνφορντ.

Το 2005 ο Καρλ Ντάισεροτ από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ ανακάλυψε τον τρόπο ώστε να «ανοίγει» και να «κλείνει» μεμονωμένα κύτταρα του εγκεφάλου με χρήση μιας τεχνικής φωτός την οποία ονόμασε «οπτογενετική». Εκτοτε, ερευνητικές ομάδες σε ολόκληρο τον κόσμο εφήρμοσαν τη συγκεκριμένη τεχνική για τη μελέτη βλαστικών κυττάρων, κυττάρων του εγκεφάλου, της καρδιάς αλλά και άλλων τύπων κυττάρων που ρυθμίζονται μέσω ηλεκτρικών σημάτων. Ωστόσο, από τις μελέτες είχε φανεί ότι η μέθοδος που βασιζόταν σε χρήση φωτοευαίσθητων πρωτεϊνών ήταν αποτελεσματικότερη στο «άναμμα» των κυττάρων παρά στο «σβήσιμό» τους.

Τι είναι η οπτογενετική

Optogenetics: A wireless, optical router for your brain. Nearly a decade ago, the era of optogenetics was ushered in with the development of channelrhodopsins, light-activated ion channels that can, with the flick of a switch, instantaneously turn on neurons in which they are genetically expressed. What has lagged behind, however, is the ability to use light to inactivate neurons with an equal level of reliability and efficiency. Now, scientists have used an analysis of channelrhodopsin's molecular structure to guide a series of genetic mutations to the ion channel that grant the power to silence neurons with an unprecedented level of control.

Σημειώνεται ότι η οπτογενετική αποτελεί συνδυασμό της οπτικής με τη γενετική μηχανική. Είναι μια τεχνική μελέτης των νευρωνικών κυκλωμάτων που βασίζεται σε φωτοευαίσθητες πρωτεΐνες οι οποίες απομονώνονται από διάφορους μικροοργανισμούς. Κάθε πρωτεΐνη είναι φωτοευαίσθητη σε ένα συγκεκριμένο μήκος κύματος του φωτός και ανταποκρίνεται σε αυτό αλλάζοντας την τρισδιάστατη μορφή της, έτσι ώστε να εισέρχονται και να εξέρχονται τα αναγκαία για τη διαδικασία ιόντα – οι φωτοευαίσθητες πρωτεΐνες λειτουργούν με λίγα λόγια ως κυτταρικές χρωστικές ουσίες.

Η λειτουργία των κυττάρων που δέχονται αυτές τις πρωτεΐνες μπορεί να ελεγχθεί με παλμούς λέιζερ. Ένα παράδειγμα είναι ότι το μπλε φως διεγείρει κάποιους νευρώνες, τους οποίους το κόκκινο φως αναστέλλει.

Αποτελεσματικός off διακόπτης

To νέο «εργαλείο» αναμένεται να βοηθήσει στην αποτελεσματική θεραπεία διαταραχών του εγκεφάλου όπως η επιληψία. Now, after almost a decade of research, scientists have been able to shut down the neurons as well as activate them. Research could help towards developing treatment for neurological disorders such as epilepsy. 

Τώρα, περίπου μια δεκαετία μετά την πρώτη επιτυχία της ομάδας από το Στάνφορντ, ο δρ Ντάισεροτ και οι συνεργάτες του επέτυχαν να «ανοίξουν» και να «κλείσουν» τους νευρώνες του εγκεφάλου εξίσου αποτελεσματικά. Οι ερευνητές τροποποίησαν κατάλληλα τις φωτοευαίσθητες πρωτεΐνες που είναι απαραίτητες για το «κλείσιμο» της νευρωνικής δραστηριότητας, όπως αναφέρουν με δημοσίευσή τους στην επιθεώρηση «Science».

Σύμφωνα με τον Τόμας Ινσεν, διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας των ΗΠΑ το οποίο χρηματοδότησε τη μελέτη, αυτός ο βελτιωμένος «οff» διακόπτης θα βοηθήσει τους επιστήμονες να κατανοήσουν καλύτερα τα δίκτυα του εγκεφάλου που εμπλέκονται στη σκέψη, στη συμπεριφορά και στα συναισθήματα.

«Επί μακρόν τόσο εμείς όσο και άλλοι στο πεδίο προσπαθούσαμε να επιτύχουμε αυτήν την αναστολή της λειτουργίας των νευρώνων» ανέφερε ο δρ Ντάισεροτ, κύριος συγγραφέας της μελέτης και καθηγητής Εμβιομηχανικής, Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών και προσέθεσε: «Είμαστε ενθουσιασμένοι με το ότι τώρα το καταφέραμε κυρίως επειδή πιστεύουμε ότι αυτή η εξέλιξη θα βελτιώσει τις έρευνές μας σε οργανισμούς με μεγάλο μέγεθος εγκεφάλου όπως οι αρουραίοι και τα πρωτεύοντα είδη».

Αλλαγή 10 αμινοξέων

Η νέα τεχνική βασίζεται σε αλλαγή 10 αμινοξέων των οπτογενετικών πρωτεϊνών που χρησιμοποιεί η ομάδα και οι οποίες ονομάζονται μικροβιακές οψίνες. «Με τη νέα μελέτη ‘γεννιέται’ ένα ισχυρό εργαλείο που επιτρέπει στους νευροεπιστήμονες να βάζουν ‘φρένο’ σε οποιοδήποτε κύκλωμα θέλουν με ακρίβεια της τάξεως του χιλιοστού του δευτερολέπτου» εξήγησε ο κ. Ινσελ.

Η μέθοδος μπορεί να βοηθήσει τους ειδικούς να αναπτύξουν θεραπείες για ασθενείς με κάποιες νόσους του εγκεφάλου παρεμβαίνοντας με φως σε νευρωνικά δίκτυα τα οποία θα «ανάβουν» και θα «σβήνουν» σύμφωνα με τη βούληση των επιστημόνων.

Ο Μέραμπ Κοκάια, καθηγητής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου του Λουντ στη Σουηδία που χρησιμοποιεί την οπτογενετική για τη μελέτη της επιληψίας χαιρέτισε τα νέα ευρήματα. «Το καινούργιο ‘εργαλείο’ μπορεί να αποδειχθεί άκρως χρήσιμο στις συμπεριφορικές μελέτες σε ζώα αλλά συγχρόνως μπορεί να αποτελέσει μια θεραπευτική εναλλακτική για νευρολογικές παθήσεις στις οποίες τα φάρμακα δεν είναι αποτελεσματικά, όπως στην επιληψία και σε άλλες διαταραχές που σχετίζονται με υπερδιέγερση των νευρώνων» είπε ο ειδικός.

To ψυχρότερο άστρο είναι κρύο σαν την Αρκτική, Coldest ‘Brown Dwarf’ Ever Known In Sun’s Neighborhood

Ο καφέ νάνος σε καλλιτεχνική απεικόνιση. Το πραγματικό του χρώμα είναι άγνωστο. This artist's conception shows the object named WISE J085510.83-071442.5, the coldest known brown dwarf. This cool star-like body is as frosty as the North Pole. It is also the fourth closest system to our sun, at 7.2 light-years from Earth. Penn State University/NASA/JPL-Caltech

Βρίσκεται σε απόσταση μόλις 7 ετών φωτός, είναι όμως τόσο σκοτεινό που παρέμενε άγνωστο ως σήμερα. Είναι το ψυχρότερο γνωστό άστρο, ένας καφέ νάνος με θερμοκρασία από -13 έως 48 βαθμούς Κελσίου.

Αποτυχημένα

The locations of the star systems that are closest to the Sun. The year when each star was discovered to be a neighbor of  the Sun is indicated. The brown dwarf WISE J085510.83-071442.5 is the fourth nearest system to the Sun. Credit: Janella Williams, Penn State University

Οι καφέ νάνοι είναι σώματα που θεωρούνται άστρα, καθώς σχηματίζονται στο κέντρο πλανητικών συστημάτων από τη συμπύκνωση γιγάντιων σύννεφων υδρογόνου. Τα περισσότερα άστρα έχουν τόσο μεγάλη μάζα ώστε η πίεση στο εσωτερικό τους είναι αρκετή για να πυροδοτήσει αντιδράσεις πυρηνικής σύντηξης. Οι καφέ νάνοι, αντίθετα, δεν έχουν αρκετή μάζα για να λάμπουν και εκπέμπουν μόνο ένα αμυδρό κοκκινωπό φως ή υπέρυθρη ακτινοβολία -γι΄αυτό και αποκαλούνται συχνά «αποτυχημένα άστρα».

Ο ψυχρός γείτονας

WISE J085510.83-071442.5 was discovered through its rapid motion across the sky in two infrared images the WISE satellite taken six months apart in 2010. Two additional images were taken with the Spitzer Space Telescope in 2013 and 2014 to measure its distance via the parallax effect. Credit: NASA/JPL/IPAC

Ο κατεψυγμένος καφέ νάνος, με την ονομασία WISE J085510.83-071442.5, εκτιμάται ότι έχει μάζα μόλις τέσσερις φορές μεγαλύτερη του Δία, είναι δηλαδή μικρότερος από πολλούς εξωπλανήτες που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα.

Το αποτυχημένο άστρο είναι αόρατο στα οπτικά τηλεσκόπια, έγινε όμως αντιληπτό από το υπέρυθρο διαστημικό τηλεσκόπιο WISE της NASA, το οποίο σαρώνει ολόκληρο τον ουρανό τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα.

Ερευνητές του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια αντιλήφθηκαν ένα αντικείμενο που είχε μετακινηθεί ανάμεσα σε δύο διαδοχικές λήψεις και αποδείχθηκε τελικά ότι ήταν ένας άγνωστος ως σήμερα καφέ νάνος. Η μεγάλη ταχύτητα με την οποία φαινόταν να κινείται στον ουρανό υποδήλωνε ότι βρίσκεται εξαιρετικά κοντά, σε απόσταση μόλις 7,2 ετών φωτός.

Η μελέτη του WISE J085510.83-071442.5 θα μπορούσε τώρα να προσφέρει νέα στοιχεία σε μια σχετικά πρόσφατη διαμάχη για το εάν οι καφέ νάνοι πρέπει να θεωρούνται άστρα ή πλανήτες. Μέχρι σήμερα, τον τίτλο του ψυχρότερου άστρου κατείχε ένας καφέ νάνος σε θερμοκρασία χλιαρού καφέ.


Δευτέρα 28 Απριλίου 2014

Ανακαλύφθηκε προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Bust of Alexander the Great found in Cyprus

Μαρμάρινη στήλη με την προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως προσωποποίηση του βυζαντινού αυτοκράτορα Ηρακλείου, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, στην περιοχή «Καταλύματα των Πλακωτών» Ακρωτηρίου Κύπρου, στη θέση των βρετανικών βάσεων. The marble stele with a bust of the Byzantine emperor Heraclius personified as Alexander the Great. Credit: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Μια δεύτερη τρίκλιτη βασιλική, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη, στη θέση «Καταλύματα των Πλακωτών» Ακρωτηρίου Κύπρου, στη θέση των βρετανικών βάσεων. A second three-aisled basilica was brought to light by archaeologists on the site of Katalymmata ton Plakoton, of the Akrotiri peninsula, in Cyprus.

Αεροφωτογραφία της πρώτης βασιλικής που ήρθε στο φως από τις ανασκαφές που κάνει από το 2007 - και θα συνεχιστούν για χρόνια ακόμη -το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου στη θέση «Καταλύματα των Πλακωτών» Ακρωτηρίου, στην περιοχή των Βρετανικών βάσεων.

Οι ανασκαφές του τμήματος Αρχαιοτήτων, στην περιοχή, είναι σε εξέλιξη από το 2007, οπότε είχε αποκαλυφθεί η πρώτη βασιλική. Ωστόσο, η νέα, δεν είναι το μόνο σημαντικό εύρημα, καθώς αποκαλύφθηκε και μαρμάρινη στήλη με την προτομή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως προσωποποίηση του βυζαντινού αυτοκράτορα Ηρακλείου, καθώς πρόκειται για μεταγενέστερο δημιούργημα και αποτελεί έναν «νέο Αλέξανδρο».

Οι δύο βασιλικές είναι τμήμα ενός μνημειώδους εκκλησιαστικού συγκροτήματος, το οποίο, όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή της, σε συνέδριο της Μητροπόλεως Κωνσταντίας - Αμμοχώστου, η υπεύθυνη της ανασκαφής, αρχαιολογική λειτουργός Α΄του Τμήματος Αρχαιοτήτων, δρ. Ελένη Προκοπίου, συνδέεται με τον Αμαθούσιο Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, Πατριάρχη Αλεξανδρείας, πολιούχο της Λεμεσού.

The south transept of the first basilica excavated at Katalymmata ton Plakoton. The first basilica is a burial monument 36 meters in width and 29 meters in length, without the apse protruding to the west. Procopiou stated that the second basilica is also a burial monument 20 meters in width and 47 meters in length. It is estimated that the findings date back to the second decade of the 7th century, between 616-617 A.D. “This literally helps us understand and re-write the history of the 7th century in Cyprus. We estimate that after its construction, it had a very short life-span of approximately 30 years before it was abandoned and destroyed. This was a very important place and housed the relics of some very important people,” Procopiou stated. Credit: Cyprus Dept. of Antiquities

Η πρώτη βασιλική είναι «μαρτύριο», δηλαδή ταφικό μνημείο, που έχει τη μορφή ναού με εγκάρσιο κλίτος (σχήμα Τ), σε αντίστροφη διάταξη. Είναι πλάτους 36 μέτρων και μήκους 29, χωρίς την εξέχουσα στα δυτικά πολυγωνική αψίδα, στην οποία υπάρχει εγγεγραμμένη μικρότερη ταφική αψίδα, διαμέτρου 2.25 μέτρων.

Στην ανακοίνωσή της, η δρ. Προκοπίου διατυπώνει την εκτίμηση ότι και η φρεσκο-αποκαλυφθείσα βασιλική, αποτελεί «μαρτύριο». Η ανασκαφή της ξεκίνησε μόλις πέρυσι και είναι πλάτους 20 μέτρων και μήκους πέραν των 47 μέτρων. Πάντως, το σύνολο του οικοδομήματος αυτού είναι «μαρτύριο» του τέλους της δεύτερης δεκαετίας του 7ου αιώνα. Η ανέγερση του οικοδομήματος προσδιορίζεται με ακρίβεια μεταξύ του 616-617 μ.Χ.

Είναι σαφές, σύμφωνα με τη δρα Προκοπίου, ότι και οι δύο βασιλικές αποτελούν τμήμα του εκκλησιαστικού συγκροτήματος, αλλά δεν είναι ακόμη σαφές αν ο ναός, που βρέθηκε στα ανατολικά, είναι ο κύριος, ή υπάρχει και άλλος, μεγαλύτερος, στην βόρεια πτέρυγα του συμπλέγματος.

Το μνημείο στα «Καταλύματα των Πλακωτών» έχει άμεση σχέση με τις μετοικήσεις κατά την περίοδο μάλλον των περσικών επιδρομών, παρά των Αραβικών. Σχετικά η δρ. Προκοπίου αναφέρει μεταξύ άλλων:

- Η θέση δεν είναι γνωστή στις πηγές, ούτε ως οικισμός, έδρα επισκοπής, ή προσκυνηματικό κέντρο, αλλά μόνο ως λιμάνι του Κουρίου. Κάπου, δε, εμφανίζεται και με το όνομα «Καργαία», ίσως σε παραφθορά του Ακτή Αργείων, που αναφέρει ο Στέφανος Λουϊζινιάν. Οι αναφορές αυτές ταιριάζουν με τους θρύλους για τη στάθμευση στην περιοχή του βυζαντινού στόλου με την Αγία Ελένη.

- Το τοπωνύμιο «Καταλύματα» παραπέμπει σε χώρο προσωρινής διαμονής, η οποία επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι το μνημείο αυτό καταστρέφεται στα μέσα του 7ου αιώνα, αφού προηγουμένως είχε εγκαταλειφθεί και είχε μάλιστα παραμείνει άστεγο, στα κεντρικά κλίτη.

- Παρουσιάζει καταπληκτική ομοιότητα με τον Άγιο Μηνά της Μαρεώτιδας Αιγύπτου, που εγκαταλείπεται και καταστρέφεται το 616 και ανασυγκροτείται μετά το 640.

Μάχη μεταξύ του στρατού του Ηρακλείου και των Περσών υπό Khosrau II. Τοιχογραφία του Piero della Francesca, 1452.

- Παραπέμπει σε αρχαία λειτουργικά τυπικά της Ανατολής. Έχει συμβολισμούς που το συνδέουν με τους Πέρσες, τον Ηράκλειο, και το βάρος που είχε επωμιστεί, να τους εκδιώξει από τις Ανατολικές Επαρχίες, οι οποίες λόγω της αιρέσεως, έπαθαν τελικά, ό,τι οι Νινευίτες.

Η θέση «Καταλύματα των Πλακωτών» είχε εντοπισθεί και καταγραφεί ήδη από το 1954 από τον συνταγματάρχη J. Last, με οδηγίες του Αρθρούρου Megaw, τότε Άγγλου διευθυντή του Τμήματος Αρχαιοτήτων, προκειμένου να γνωματεύσει για την εγκατάσταση της βρετανικής βάσης. Από μόνος του ο χάρτης αυτός, σύμφωνα με την δρα Προκοπίου, «αποτελεί εύρημα ανασκαφής αρχείου και είναι σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο για τη νεότερη ιστορία της Κύπρου, σε σχέση με τις τότε διαθέσεις των Άγγλων ή καλύτερα κάποιων Άγγλων, για αποχώρηση, στα πλαίσια μίας συμφωνίας, συνδυασμένης με την υπό συζήτηση Ένωση».

Το 1996, χάρη στον αρχαιολόγο, συνταγματάρχη G. McGarr, το τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου μαζί με τους Άγγλους ένα πρόγραμμα ανασκαφικής έρευνας και αρχαιολογικής επισκόπησης, με σκοπό τον επανεντοπισμό των θέσεων του Last ή και άλλων, και την κήρυξη τους σε αρχαία μνημεία, διαδικασία ακόμη ενεργή ακόμα, ενταγμένη στο σχέδιο διαχείρισης του περιβάλλοντος της χερσονήσου του Ακρωτηρίου.